जळगाव (प्रतिनिधी) पुणे आर्थिक गुन्हे शाखेच्या तपासानुसार बीएचआर घोटाळा पूर्वनियोजित होता. तसेच यासाठी गुप्त कट रचण्यात आला होता. अगदी कट अंमलात आणण्यासाठी संशयित आरोपींनी काही खास व्यवस्था करून ठेवल्या होत्या. दरम्यान, बीएचआर घोटाळ्यात पूर्वनियोजीत कटाची प्रत्यक्ष अंमलबजावणी कशी झाली होती?, याची खळबळजनक माहिती आता समोर आली आहे. बीएचआरमधील गैरकारभार संदर्भात हजारो ठेवीदारांनी केंद्र शासनाकडे, सहकार आयुक्त व महाराष्ट्र शासनाकडे तक्रारी केल्या होत्या. परंतू संशयित आरोपी अत्यंत प्रभावशाली असल्याने कोणतीही ठोस कारवाई झालेली नाही, असेही पोलीस तापासातून समोर आले आहे.
अशी झाली पूर्वनियोजीत कटाची प्रत्यक्ष अंमलबजावणी
१) कुणाल शहाच्या मदतीने बीएचआर पतसंस्थेचे ऑनलाईन स्वॉफ्टवेअर असताना व कोणतीही निविदा न मागविता कृणाल शहा याचेकडुन बीएचआरच्या संस्थेत सुनिल झंवर व सुरज झंवर यांचे खानदेश मिल येथील कार्यालयात बीएचआरचे स्वॉफ्टवेअर इनस्टॉल केले असे तपासात निष्पन्न झाले आहे. सदरचे स्वॉफ्टवेअर वापरण्याबाबतची माहिती सुनिल झंवर व सुरज झंवर यांच्या कार्यालयात संगणकावर काम करणा-या कर्मचा-यांना सांगितले व त्यांच्या मदतीने वेगवेगळ्या नावाने फोल्डर्स तयार करून बीएचआर संस्थेतील सदरील आरोपी करीत असलेल्या गैरकारभार व गैरव्यवहाराची कागदपत्रे तयार केली जात होती.
२) तपासात असे निष्पन्न झाले आहे की, बहुतांशी बीएचआर पतसंस्थेतील गैरप्रकार व गैरव्यवहाराची कागदपत्रे सुनिल व सुरज झंवर याचे कार्यालयात तयार केली गेली.
३) तपासात असे निष्पन्न झाले की, दि २७/११/२०२० रोजी सुरज व सुनिल झंवर यांच्या कार्यालयाच्या जप्तीमध्ये बीएचआरच्या काही मुळ फाईल मिळुन आल्या. तसेच त्यांच्या संगणकाच्या हार्ड डिस्क जप्त करण्यात आल्या होत्या. त्या हार्ड डिस्क तपासणीकामी न्यायवैज्ञानिक प्रयोगशाळा गणेशखिंड रोड पुणे येथे पाठविण्यात आल्या. त्या हार्डडिक्सच्या दिलेल्या फॉरनसिक इमेजचे अवलोकन केले असता, बीएचआर संस्थेच्या गैरकारभार व गैरव्यवहाराची कागदपत्रे तयार केल्याचे मालमत्ता विक्रीची जाहिरात मालमत्तेची संपूर्ण माहिती, मालमत्ता बीएचआर संस्थेने खरेदी विक्री बाबतचे तक्ते व इतरही माहिती मिळाली. तसेच ठेवीदारांकडून घेतलेल्या ठेवींचा बहुतांशी तपशील दिसून आला.
४) जप्तीमध्ये विविध शासकिय कार्यालयातील बनावट शिक्के मिळून आले आहेत.
५) तपासात असेही निष्पन्न झाले आहे की, बीएचआर संस्थेतील कार्यभार हा सुनिल झंवरच्या कार्यालयातूनच चालत होता. बीएचआर संस्थेत केवळ तयार केलेली कागदपत्रे खरे भासविण्यासाठी नोंदी घेतल्या जात होत्या.
६) तपासात असे निष्पन्न झाले आहे की, जितेंद्र कंडारे, सुजित वाणी, प्रमोद माळी, सुनिल झंवर, महावीर जैन, विवेक ठाकरे, धरम सांकला, कृणाल शहा, प्रकाश वाणी, योगेश सांकला, सूरज झंवर, विकास चोरडीया, अनिल पगारीया, माहेश्वरी व इतर यांनी पुर्वनियोजीत कटानुसार एजंट ठाकरे, अनिल पगारीया व इतरांमार्फत ठेवी परत मिळणार नाहीत. संस्था बुडाली असे भितीचे वातावरण निर्माण करून ठेवीची माहिती धरम सांकला, प्रमोद माळी यास असलेने त्याचे मदतीने विविध भागातील ठेवीदारांच्या माहितीच्या आधारे २० ते ३० टक्के रक्कम ठेवीदारांना देण्याचे आमिष दाखविले. तर काही ठेवीदारांना २० ते ३५ टक्के रक्कम देण्याचे आमिष दाखवून उर्वरित रक्कम नंतर देतो, असे सांगून त्यांच्या परवानगीविना, संमतीविना व इच्छेविरुद्ध कोरे स्टॅम्पपेपर व कागदपत्रांवर सहया घेतल्या. त्यावर त्यांना १०० टक्के रक्कम मिळाल्याचे खोटा मजकुर टंकलिखित करून तर काही १०० टक्के रक्कम दिल्याचा टंकलिखित कागदावर सहया घेतल्या. त्यांच्या ठेवी कुठे वर्ग करणार ते संशयितांनी आरोपींनी नंतर त्यांच्या सोयीनुसार व कर्जदारांशी संगणमत करून ठेवींची पुर्ण रक्कम कर्जदाराच्या खात्यात वर्ग करून ठेवीदाराला सर्व रक्कम मिळाल्याच्या खोटया नोंदी व कर्जदाराने सर्व रक्कम परतफेड केली आहे, असे भासविणेसाठी संगणकावर खोटया नोदी घेतल्या जात होत्या.
७) तपासात असेही निष्पन्न झाले आहे की, जवळपास १०० कोटी रुपयापर्यंत कर्जाच्या रक्कमा ठेवीदारांच्या मुदत ठेवींच्या पावत्या अशा खोट्या नोंदी करून व खोटे बॉंड तयार करून कर्जदाराने सर्व कर्ज परतफेड केले आहे, असे भासवले. तसेच ठेवीदारांना त्याची सर्व रक्कम परत मिळाली आहे, असे भासवून त्यांना पूर्ण रक्कम अदा करण्यात आलेली नाही.
८) तपासात असेही निष्पन्न झाले आहे की, बीएचआर संस्थेतून ठेवीदारांना त्यांच्या ठेवीची रक्कम अदा होणे आवश्यक असताना केवळ २० ते ३५ टक्क्यांपर्यंत रक्कम ठेवीदारांच्या खात्यावर परस्पर कर्जदारांकडून वळती झाली. तर काही ठेवीदारांना ठेव पावत्या घेऊन सुध्दा त्यांना कोणतीही रक्कम आजतागयत अदा झालेली नाही.
९) तपासात असेही निष्पन्न झाले आहे की, धरम सांकला त्याचा भागीदार निरज कासट व भाऊ योगेश सांकला हे बीएचआर संस्थेचे टॅक्स ऑडीटर व आयकर रिटर्न भरत होते. धरम सांकला हा बीएचआरचा अंतर्गत लेखापरिक्षक म्हणून व जळगाव बीएचआरचा लोकल कमिटी सदस्य होता. तसेच धरम सांकला हा बीएचआर जळगाव शाखेचा अॅडव्हायझर कमिटीचा सदस्य होता. असे असतानाही सदर संस्थेतून धरम सांकला व त्याची आई सुनंदा सांकला यांनी कर्जाच्या नावाखाली घेतलेल्या बेकायदेशीर पैसा परतफेड न करता महाराष्ट्रातील विविध तालुक्यातून एजंटामार्फत बेकायदेशीरपणे मुदत ठेवींच्या पावत्या गोळा करून कोणतीही कर्ज रक्कम भरलेली नसताना व ठेवीदारांना पैसे अदा केले नसताना जितेंद्र कंडारे, सनिल झंवर, महावीर जैन, सुजित वाणी, व इतर यांच्या सहाय्य आणि मदतीने पूर्वनियोजीत कटानुसार दि. ३०/०९/२०१६ रोजी कर्ज परत फेडीच्या खोट्या नोंदी करून ठेवीदारांच्या पावत्यांची रक्कम आपल्या कर्जखाती भरल्याच्या केवळ खोटया नोंदी केल्या. प्रत्यक्षात कोणताही पैसा देवाण घेवाणीचा व्यवहार झालेला नसताना व्यवहार झालेला आहे, असे अकाउंट लैजर सारख्या मौल्यवान संगणीकृत दस्त ऐवजात खोटया नोंदी करून धरम सांकला, जितेंद्र कंडारे, सुजित वाणी व इतर यांनी संस्थेतील पैशाचा अपहार केला.
धरम सांखला याने त्याचे स्वतःचे कर्ज खाते क्र. २०१/८९ व त्याची आई सुनंदा सांखला यांचे कर्ज खाते क्र. २०१/१०६ व क्र. २०१/७३ हि कर्ज खाती निल केली आहेत. परंतु तपासात असे निष्पन्न झाले की, परम साकला याने पूर्वनियोजीत कटानुसार जितेंद्र कंडारे, सुजित वाणी, महावीर जैन व इतर यांच्याशी संगनमत करून खोटे व बनावट ठेवीदारांना पैसे दिल्याचे कागदपत्र तयार केले व वर भरलेल्या दि. ३०/९/२०१६ रोजीच्या कर्ज परत फेड नोंदी खोटया व बनावट कागदपत्रांवरील तारखा या पूर्णपणे वेगवेगळ्या असून तपासात पुढिल बाबी निष्पन्न झाल्या आहेत.
धरम सांकला याने बेकायदेशिरपणे व संगनमताने त्रयस्थ व्यक्तिच्या ठेवी जमा करून त्यांची फसवणूक केली व स्वतःचे कर्जाच्या नावाखाली घेतलेली रक्कम निल केली. ती खालील प्रमाणे
धरम सांकला याने वेळोवेळी खोटया नोंदी करून सुरुवातीला खात्यात कोणतीही रक्कम न भरता निल केलेले भासविले, परंतु नंतर संचालक बीएचआर यांचे विरुद्ध सुरु असलेल्या तपासात सदरची बाब उघड होईल असे लक्षात आलेवर पुन्हा वेगळ्या नोंदी केल्या.
तपासात असे निष्पन्न झाले की, धरम सांकला व त्यांची आई सुनंदा सांकला व इतर कुटुंबियांचे आयकर रिटर्न व बैंक खाते उतारे पाहिले असता त्यांचे उत्पन्न ठेवीदारांची पूर्ण रक्कम देणे इतके नाही. तपासात असेही निष्पन्न झाले आहे की, अशा पध्दतीनेच अनेक खाती खोटया नोंदी करून ठेवीदारांना पैसे दिल्याचे केवळ कागदोपत्री खोटे भासवून व कर्जदाराने कोणतेही कर्ज परतफेड केले नसताना परत फेल केल्याची भासवून खोटया नोंदी केलेल्या आहेत.
मल्टीस्टेट को ऑप सोसायटी अॅक्टचे कलम ९० चे नियम २९ नुसार सर्व ठेवीदारांना समान न्याय तत्वाने पैसे वाटप करणे आवश्यक व बंधनकारक असताना व कर्जदाराकडून पैसे वसुल करणे सुध्दा आवश्यक असताना आपल्या पदाचा व अधिकाराचा गैरवापर व दुरुपयोग करून जितेंद्र कंडारे, सुजित वाणी यांनी इतर संशयित आरोपींच्या सहकार्याने पूर्वनियोजीत कटानुसार संगनमताने व एका विचाराने कर्जदारांच्या सहाय्याने ठेवीदारांच्या पैशाचा योजनाबद्ध रितीने अपहार केला आहे.
तपासात असेही निष्पन्न झाले की, संशयित आरोपींनी ठेवीदारांमध्ये भितीचे वातावरण निर्माण करून एजंटांची साखळी निर्माण करून एजंटामार्फत ठेवीदारांकडून मुदत ठेवीच्या पावत्या २० ते ३५ टक्के रक्कम देण्याचे आमिष दाखवून परस्पर कोऱ्या व अर्थवट मजकूर लिहीलेल्या बॉन्ड पेपर तसेच को-या कागदावर त्यांच्या साह्य घेवून सदरच्या मुदत ठेवीच्या पावत्या तथाकथित बोगस कर्जधारकांच्या कर्जखाती त्यांच्याशी संगनमत करून एकरकमी कर्ज परतफेड योजना लागू होत नसताना सुद्धा ठेवीदारांचे देणे रक्कम जास्त असताना दंडव्याज माफीच्या नावाखाली २० टक्क्यावरून १० से १२ टक्के व्याजदर व तो सुदधा वार्षीक व्याजाने आकारल्याचे भासवले. जे मा. सर्वोच्च न्यायालयाच्या सेन्ट्रल बँक ऑफ इंडिया विरुध्द रविंद्र २००२(१) कलम ३१७ या केसच्या विरुद्ध व आरबीआयच्या मार्गदर्शक सूचनांच्या विरुद्ध होते. कर्जदारांचे खाते या मुदत ठेवीच्या पावत्या वर्ग करून कर्जदाराने कर्जाची रक्कम पूर्णपणे परतफेड केलेली नसताना कर्जखाते निल केलेले दाखविले.
जितेंद्र कंडारे याने कर्जदाराकडून व जामीनदारांकडून संपूर्ण रक्कम वसूल करून समान न्यायतत्त्वाने सर्व ठेवीदारांना ठेवीच्या प्रमाणात ठेवी रक्कम अदा करणे बंधनकारक असताना सुजित वाणी, सुनिल झंवर, महावीर जैन, धरम सांकला, कृणाल शहा, प्रकाश वाणी, योगेश सांकला, सुरज झंवर व इतर व्यक्तींशी संगनमत केले. त्यानंतर बोगस व बेकायदेशीर कर्जखाते एकरकमी कर्ज परतफेड योजना लागू होत नसताना संशयित आरोपींनी आपल्या आर्थिक गैरफायदयासाठी व संस्थेला ठेवीदारांना आर्थिक गैरनुकसानीत टाकून कर्जदारांची येणे रक्कम कमी झाल्याने ठेवीदारांना देणे असलेली रक्कम जास्त असल्याने जे ठेवीदार त्याच्या मुदत ठेवीच्या पावत्या २० से ३० टक्क्यांनी देणार नाहीत. त्यांना शेवटी संस्थेकडे देण्यासाठी कोणतीही मालमत्ता अथवा पैसा शिल्लक राहणार नाही. या गैरकारभार संदर्भात हजारो ठेवीदारांनी केंद्र शासनाकडे, सहकार आयुक्तांकडे महाराष्ट्र शासनाकडे तक्रारी केल्या आहेत. परंतू सदरचे आरोपी अत्यंत प्रभावशाली असल्याने कोणतीही ठोस कारवाई झालेली नाही.
किर्ती पाटील यांनी केलेल्या अर्जाच्या चौकशीमध्ये आरोपी महावीर जैन व विकास चोरडीया यांचे एस. के काबरा अॅन्ड कंपनी यांची फॉरेनसिक ऑडीटर म्हणून नेमणूक केली होती. महावीर जैन व विकास चोरडीया यांनी फॉरेन्सीक ऑडीट केल्याचे भासवून आपल्या लेखापरीक्षणात सत्यः परिस्थती नमूद न करता बीएचआर संस्थेतील अपहार व गैरव्यवहार उघड होवू नये म्हणून खोटया आशयाचे शेरे देवून जाणीवपूर्वक ते या गैरव्यवहारात सुरुवातीपासून असल्याने दिशाभूल करणारे व खोटे शेरे नमूद करून ते खोटे आहेत हे माहीती असून सुदधा ते खरे म्हणून वापरले. तसेच आपल्या नोबेल प्रोफेशन व प्रोफेशनल इथीक्स आपल्या व इतर आरोपींच्या आर्थिक गैर फायदयासाठी व संस्थेच्या व ठेवीदारांच्या आर्थीक गैरनुकसानीसाठी व गैरहेतूने मौल्यवान अहवाल खोटे शेरे नमूद करून सादर केला. जितेंद्र कडारे याने त्यांचे अवसायनाच्या काळातील दि. १/४/२०१६ ते आजतागायत लेखापरीक्षण करणे आवश्यक असताना लेखापरिक्षण हेतुपुरस्सर करून घेतले नाही.
तपासात असेही निष्पण झाले आहे की, कंडारे याने आर्थिक वर्ष सन २०१४-१५ व २०१५-१६ करीता वैधानिक लेखापरीक्षक म्हणून नोव्हेंबर २०१५ मध्ये नाशिक येथील अजय राठी यांची नेमणूक केली होती परंतू जितेंद्र कंडारे, सुजित वाणी व सॉफ्टवेअर व्हेंडर कृणाल शहा यांनी त्यांना वेळोवेळी मागणी करून देखील आजपावेतो बीएचआरच्या मुख्य शाखेचे दप्तर लेखापरीक्षणाकरीता हेतुपुरस्सर उपलब्ध करून दिले नाही, असेही तपासात निष्पण्ण झालेले आहे.
विजय वाघमारे (9284058683)
